Lezing als aanvulling op de tentoonstelling in Haarlem 

Vanaf 15 oktober 2025 tot en met 25 januari 2026 is in het Teylers Museum in Haarlem een tentoonstelling te zien met werk van de wereldberoemde Renaissancekunstenaar Michelangelo Buonarotti. Naar aanleiding daarvan heb ik een lezing gemaakt over zijn leven en werk. Michelangelo was een zeer goed vakman èn hij durfde. Hij beschilderde het plafond van de Sixtijnse kapel terwijl hij amper ervaring had met schilderen. Aan de grootste verzamelaar en kenner van klassieke beelden verkocht hij, toen hij begin twintig was, een zelfgemaakt beeld alsof het antiek was. Dat resulteerde in vele andere opdrachten. Hij deed de wereld versteld staan met zijn Pietà, zijn David, zijn Laatste Oordeel, zijn ontwerp voor de nieuwe Sint Pieter. Hij werkte als een bezetene, zijn leven lang. Werd ongelooflijk rijk en beroemd, maar leefde zeer eenvoudig. Zijn geld gaf hij aan zijn familie die hij de status wilde teruggeven die ze ooit had. Laat u meevoeren in de wereld van deze ongelooflijk getalenteerde kunstenaar. Zoals altijd hoort u bijpassende muziek. Dat geeft de lezing een extra dimensie. 

Praktische informatie

De lezing duurt twee maal drie kwartier, met een korte pauze ertussen en vindt plaats op zaterdag 22 november vanaf 14.00 uur in Meetingroom 1 van de Social Hub, Anthonie van Leeuwenhoekpark 1 (pal naast het Centraal Station), Delft. De toegangsprijs is zeventien euro vijftig.

U kunt via onderstaand formulier plaatsen reserveren:

Ik bericht u daarna hoe u kunt betalen. Uw betaling geldt als toegangsbewijs.  

Wacht s.v.p. niet te lang met reserveren, want het aantal plaatsen in de Social Hub is beperkt. 

Lezing met muziek op zaterdag 4 oktober van 14.00 – 15.00 uur in de Social Hub, Anthonie van Leeuwenhoekpark 1 (pal naast het Centraal Station), Delft. 

Donald Trump ondertekende in maart 2025 uitvoerend bevel no. 14253 met als titel “Restoring Thruth and Sanity to American History”. Dit bevel richt zich op wat hij beschouwt als ongepaste ideologie in federale musea en nationale parken. Het bevel heeft direct gevolgen voor tentoonstellingen die thema’s behandelen zoals slavernij, rassendiscriminatie en onderdrukking en gewelddadige verdrijving van de oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten. In deze lezing van een uur laat ik zien wat zoal niet meer mag van Donald Trump. Ook plaats ik dit uitvoerend bevel in een historische context. Niet alleen nu en in de Verenigde Staten, maar al vanaf de klassieke oudheid werd in vele landen en culturen kunst vernietigd en verboden. 

Aan de hand van de tekst van uitvoerend bevel 14253 illustreer ik vervolgens welke kunst niet meer mag. Het is een schokkend overzicht van prachtige kunst van American Natives, zwarte mensen en LHBTIQ+ mensen. U hoort daarbij muziek van onder andere Louis Armstrong, een lied van de Navajo indianen en muziek van de homoseksuele Samuel Barber.

Belangstelling voor deze lezing?

De lezing vindt plaats op 4 oktober 2025  van 14.00 tot 15.00 uur in Meetingroom 1 van de Social Hub te Delft (pal naast het Centraal Station). De kosten van deze lezing bedragen zeventien euro vijftig. 

U kunt via onderstaand formulier plaatsen reserveren:

Ik bericht u daarna hoe u kunt betalen, zodat u verzekerd bent van toegang tot de lezing. 

Van maandag 14 juli tot en met vrijdag 18 juli op de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden.

Thema: Verboden/ontaarde kunst en muziek.

Natuurlijk kun je om allerlei redenen bezwaar hebben tegen bepaalde vormen van kunst. In de filosofie is Plato een klassieker: hij protesteert in zijn Politeia tegen de activiteiten van dichters en schilders, omdat hun producten niet meer zijn dan nabootsingen van de dingen. En daarmee staan ze nog verder van de echte werkelijkheid – die van de Ideeën – dan die dingen zelf. Maar als we kunstvormen ‘ontaard’ noemen, dan denken we meteen aan de politieke context waarin die term is gebruikt.

De tentoonstelling Entartete Kunst, die de nazi’s in 1937 in München organiseerden, was pure politieke propaganda. Hetzelfde gold voor de tentoonstelling Entartete Musik, die een jaar later volgde in Düsseldorf. We gaan in op deze tentoonstellingen, en ook op de kunstenaars van wie het werk door het slijk werd gehaald. Hoe is onze kijk op kunst erdoor beïnvloed? Is het barbaars, zoals Adorno stelde, om na Auschwitz nog te dichten, of moeten we dat juist doen? Hoe krijgt Auschwitz daar een plaats in? Naast de door de nazi’s uitgesloten kunstenaars zijn er ook kunstenaars geweest die tijdens de oorlog hebben doorgewerkt. Sommigen hebben zelfs van het naziregime geprofiteerd. Hoe is er na 1945 met hén omgegaan?

In andere contexten wordt kunst om andere redenen veroordeeld. We beschouwen het orgel als het kerkelijke instrument bij uitstek, maar na de reformatie verbood de Synode van Dordrecht het gebruik van dat instrument in de kerk. In de islam wordt fel gereageerd op afbeeldingen van de profeet, en in 2001 bliezen de Taliban in Afghanistan twee eeuwenoude, grote Boeddhabeelden op. En vinden wijzelf, anno 2025, dat in kunst alles mag, of horen daar toch bepaalde restricties bij? En hoe staan we dan tegenover de restricties zoals die sinds kort in de VS aan kunst en wetenschap worden opgelegd? 

Dit alles komt aan de orde in de zomercursus van 14 tot en met 18 juli. Daar zal ik zelf een groot aandeel in hebben met voordrachten (met muziek) over Entartete Kunst, vervolgde kunstenaars, de beeldenstorm en de kunst die van Trump bij decreet in de VS niet meer mag. Naast mij heeft Albert van der Schoot, filosoof, musicoloog en publicist, een hoofdrol. Hij zal de grote historische lijnen schetsen en de Entartete Musik toelichten. 

Ook hebben we zeer boeiende sprekers als gastdocenten:

• Hans Fidom, hoogleraar orgelkunde; 
• Leo Samama, musicoloog, artistiek leider van professionele orkesten en koren en publicist; 
• Gerard van der Leeuw, musicoloog, publicist;
• Michiel Leezenberg, filosoof, bekroond publicist over islamitische filosofie.

Een live uitvoering door het Duo Dufonte met muziek van verboden componisten is eveneens onderdeel van de cursus.

De Internationale School voor Wijsbegeerte staat in Leusden. De school heeft uitstekende hotelkamers, excellente catering en biedt een prima denkklimaat. Het programma is zo ingericht dat er ruim tijd is om van de prachtige, omringende natuur te genieten.  De voertaal is Nederlands. 

Geïnteresseerd in deze zomercursus in een weldadige omgeving?

U kunt zich aanmelden via https://isvw.nl/product/entartete-kunst-entartete-musik/

Op de website van de ISVW vindt u nog meer toelichting op het programma en over de locatie.

Zondagavond 11 mei vanaf 20.00 uur in de Synagoge van Delft: concert met lezing over buitenlandse joodse kunstenaars in Parijs (1905-1940) 

Het werk van de grote groep buitenlandse joodse kunstenaars in Parijs in de periode 1905-1940 staat centraal tijdens het concert met lezing op zondagavond 11 mei 2025. Parijs werkte als een magneet op jonge, joodse kunstenaars, die we nu kennen onder de verzamelnaam ‘École de Paris’. Tot de groep behoren bekende en minder bekende personen. Marc Chagall, Amadeo Modigliani en Walter Bondy zijn enkelen van hen. De Holocaust is meestal debet aan het minder bekend zijn van een kunstenaar. Daardoor werd menig talent in de kiem gesmoord. U ziet op 11 mei werk van deze buitenlandse joodse kunstenaars die neerstreken in Parijs en u hoort en over de omstandigheden waaronder ze dat maakten.

In Parijs woonden en werkten toen ook veel joodse componisten. Hun werk klinkt zondagavond 11 mei in de Synagoge van Delft en wordt vertolkt door de voortreffelijke musici van Nova Sonantia. Zij spelen ongehoord mooie muziek van componisten als Gabriel Pierné, Alexander Tansman en Darius Milhaud. Sopraan Simone Riksman zingt enkele prachtige liederencycli, onder meer de prachtige jiddische liederen van Szymon Laks.  

Kaarten bestellen kan via de website van de Synagoge Delft: https://www.synagogedelft.nl

De Synagoge bevindt zich aan de Koornmarkt 12 te Delft en is goed met openbaar vervoer te bereiken. Parkeren kan in de Zuidpoortgarage of Prinsenhofgarage.